CHỈ SỐ pH TRONG BỂ CÁ RỒNG
Đa phần những con cá rồng nằm đáy triền miên, bỏ ăn, kén ăn, hay giập mình, phóng nhảy bất thường hoặc thường xuyên bị các bệnh ngoài da… đều là những con cá sống trong môi trường nước có độ pH quá thấp hoặc quá cao. Tuy nhiên một số ae, đặc biệt là các ae newbie lại ít khi quan tâm đến độ pH của nước. Thậm chí có những ae còn không biết đến độ pH là gì? Cách đo ra sao?… Trong bài viết này JP xin được đề cập đến khái niệm về độ pH, ảnh hưởng của nó đến cá rồng và một số cách xử lí đơn giản để nâng hoặc hạ pH trong nước.
1. pH là gì?
pH là chỉ số đo hoạt động (hoạt độ) của các ion Hydro (H+). Nước được chia tách thành ion H+ và ion OH-. Khi có sự dư thừa của ion H+ thì nó có tính axit, nếu các ion OH- nhiều hơn thì nó có tính kiềm.
Nói nôm na, chỉ số pH thể hiện độ acid hay kiềm của môi trường chất lỏng (nước). Độ pH được chia thành thang điểm từ từ 0 đến 14.
+ Nước trung tính là nước có độ pH là 7.0 (nước tinh khiết, nước lọc…)
+ Nước mang tính acid (nước chua) là nước có chỉ số pH giao động ở khoảng 4.0-6.5
+ Nước mang tính kiềm là nước có chỉ số pH giao động ở khoảng 6.5-9.5
2. Chỉ số pH có ảnh hưởng gì đến cá rồng?
Chỉ số pH ảnh hưởng rất lớn đến cá rồng, nó quyết định cho sự sống còn và ảnh hưởng đến cả sự sinh trưởng của cá. Thông thường, cá rồng có thể sống trong môi trường có chỉ số pH giao động trong khoảng từ 5.0-8.0
– Khi hồ cá rồng có chỉ số pH nhỏ hơn 4.5 (tính axit cao) nó sẽ gây tác hại trực tiếp đến chất nhờn của cá, khiến cá suy hô hấp và có thể dẫn đến cái chết rất nhanh. Ngoài ra, chỉ số pH trong nước thấp còn là tác nhân sản sinh ra Hydrogen Sulphite (H2S) gây ngộ độc cho cá, khi có sự hiện diện của Hydrogen Sulphite trong nước chúng ta sẽ thấy nước thoang thoảng mùi vị của trứng ung.
– Khi hồ cá rồng có chỉ số pH lớn hơn 8.5 (tính kiềm cao) nó sẽ phá hủy da và mang cá, tạo ra các vết tróc lở trên da rất khó lành. Chỉ số pH cao còn làm giảm sự vận chuyển oxi, khiến cá trao đổi chất nhiều nên chậm lớn. Ngoài ra còn tăng hàm lượng Ammonia (NH3) trong nước rất có hại cho cá.
3. Độ pH bao nhiêu thì thích hợp?
Theo JP quan sát, khi chỉ số pH của bể cá rồng là 6.5 thì cá chịu ăn, bơi lội nhiều và ít bệnh tật. Tuy nhiên, để khống chế nước luôn ổn định 1 chỉ số pH là điều không đơn giản, vì ion H+ và ion OH- tăng hay giảm nó lệ thuộc vào rất nhiều yếu tố cộng hưởng. Nên chỉ cần khống chế sao cho chỉ số pH luôn ở khoảng sau:
+ Đối với cá dòng kim: 6.0-7.5
+ Đối với cá dòng huyết: 5.0-6.5
4. Cách tăng hoặc giảm pH đơn giản và an toàn nhất.
+ Để tăng pH trong nước:
Muốn tăng pH chúng ta phải tìm cách cho lượng ion OH+ trong nước tăng lên. Một trong những cách đơn giản và an toàn nhất là cho san hô vụn vào 1 ngăn trong hệ thống lọc.
+ Để giảm pH:
Tương đương với cách tăng chỉ số pH, để giảm pH chúng ta phải tìm cách tăng H- trong nước. Một trong những cách đơn giản và an toàn nhất là sử dụng Black Water (nước đen, 1 loại dung dịch được chiết xuất từ lá xồi trong rừng cây của Indonesia). Hoặc đơn giản hơn nữa là cho nước cốt chanh vào nước bể, lượng cốt sử dụng là 2 quả chanh to cho 100 lít nước.
Một số lưu ý:
+ Không thay đổi đột ngột chỉ số pH quá 3 đơn vị, điều này gây sốc pH khiến cá chết.
+ Nên duy trì ổn định một chỉ số pH cho cá, đặc biệt là huyết long, chỉ số pH càng ổn định bao nhiêu chúng càng dễ lên màu bấy nhiêu. Việc thay đổi chỉ số pH đột ngột hoặc liên tục sẽ khiến huyết long mất màu.
+ Không nên sử dụng hoá chất (bán sẵn ngoài tiệm cá cảnh) để tăng hoặc giảm pH, điều này có thể gây hại cho sức khoẻ cá.
Tóm lại, chỉ số pH sẽ thay đổi theo thời gian, tuỳ theo điều kiện của chất nước, lượng thức ăn dư, số lượng cá sống trong bể, hệ thống lọc…. mà pH sẽ tăng hoặc giảm. Vì thế, nên kiểm tra pH 2 tuần 1 lần để điều chỉnh pH cho thích hợp. Đối với riêng dòng huyết long, chúng ta vẫn thường quan niệm rằng pH thấp, chất nước mềm sẽ là môi trường tốt để huyết long lên màu, điều đó cũng chưa hẳn là đúng, nên giữ chỉ số pH luôn ổn định cho bể nuôi huyết long mới là điều kiện tốt giúp cá lên màu, ví dụ từ nhỏ huyết long được nuôi trong môi trường nước có độ pH là 7.5, chỉ số đó phải được duy trì ổn định cho đến khi cá trưởng thành thì chắc chắn huyết long sẽ lên màu tốt hơn.
